Veelgestelde vragen opvang jonge asielzoekers

De gemeente heeft samen met het COA een informatiebijeenkomst voor omwonenden georganiseerd op maandag 17 oktober 2022. Tijdens die bijeenkomst hebben onder andere het COA en de gemeente toegelicht hoe de opvang van jongeren werkt, wat omwonenden daarvan kunnen merken en welke rol het COA heeft. Deze eerste bijeenkomst was alleen voor omwonenden die zicht hebben op de locatie of er dichtbij wonen. En dus ook voor de ondernemers en organisaties binnen dat gebied. Natuurlijk hebben ook anderen mensen vragen, meningen en gevoelens. We wilden echter vooral de ruimte bieden aan de mensen die misschien in contact komen met de asielzoekers. Uit ervaring van andere gemeente blijkt dat er ook mensen van verder weg op zo'n bijeenkomst afkomen. Zelfs mensen uit andere dorpen en gemeenten. We snappen dat ook zij een mening en vragen hebben. Daarom blijven we de informatie op onze website continue aanvullen met alles dat bekend is. Maar de kans dat inwoners dat zij in contact komen met de asielzoekers is veel kleiner dan de kans voor direct omwonenden. Daarom deze keuze.

Als de opvang eenmaal begonnen is, organiseert het COA met enige regelmaat een omwonendenoverleg waarbij ook de gemeente en de wijkagent aanwezig zijn. Dat overleg is bedoeld om met elkaar in contact te blijven en over en weer ervaringen en ideeën uit te wisselen. De eerste keer wordt ongeveer vier weken nadat de asielzoekers er wonen.

De gemeente heeft niets te besluiten. De eigenaar van het pand en het COA hebben een overeenkomst gesloten. Het pand heeft de juiste bestemming (bijzonder wonen) om asielzoekers te mogen opvangen. De enige rol die de gemeente heeft is zorgen voor dagbesteding en onderwijs. Dat is de gemeente wettelijk verplicht.

De opvanglocatie is Groesbeek is geen AZC maar een tijdelijke noodopvanglocatie. Tijdelijke noodopvanglocaties hebben een kortere looptijd en bieden doorgaans een lagere kwaliteit van opvang dan het COA hoort te bieden aan haar bewoners. Noodopvanglocaties zijn nodig omdat het COA op dit moment te weinig reguliere opvangplekken heeft voor de opvang van vluchtelingen in Nederland.

Nee. In dit pand is ‘gewoon’ wonen niet toegestaan. Het pand heeft de bestemming ‘bijzonder wonen’. Dat betekent alleen niet-zelfstandigen kunnen wonen die begeleiding en/of therapie krijgen. 

En een bestemmingsplan kan ook dan niet zomaar worden aangepast. Los van de vraag of het gewenst is, moet sowieso de eigenaar van het pand het ermee eens zijn. Bovendien zijn er procedures verplicht, zoals omwonenden erbij betrekken en ze de mogelijkheid geven bezwaar te maken. Ook moeten we dan onderzoeken of de nieuwe bestemming past. 

Het gaat om zo'n 50 alleenreizende minderjarige vluchtelingen. Alleenreizende minderjarige vluchtelingen (amv) zijn jongeren tussen de 13 en 18 jaar (vooral 15-18) die zonder ouders of andere begeleiders in Nederland zijn aangekomen om asiel aan te vragen. In dit geval zijn het jongens. De nationaliteiten verschillen. Het merendeel van de asielzoekers die zich in Nederland meldt komt uit Syrië. En in iets mindere mate uit Eritrea, Afghanistan en Turkije komt. 

Het huurcontract van het COA met de eigenaar van het pand loopt tot in ieder geval oktober 2027. Met het oog op onze taken vanuit de Spreidingswet en de duur van het huurcontract loopt de opvang naar verwachting door tot in ieder geval oktober 2027.

Vluchtelingen uit landen waarin veel TBC voorkomt worden direct bij aankomst in Nederland gescreend. De GGD is alert op besmettelijke ziekten en grijpt wanneer nodig snel in.

Alle asielzoekers die in Nederland aankomen worden getest op corona. En ze krijgen het vaccinatieprogramma aangeboden. Ze worden ook getest op corona voordat ze naar de opvanglocatie gaan. Daarnaast wordt contact gelegd met de huisartsen in Groesbeek. Wanneer nodig verwijzen artsen patiënten door naar een specialist.

Alle kinderen in Nederland vallen tot hun achttiende onder de Leerplichtwet, dus ook die in de noodopvang. Het aanbieden van onderwijs en zorgen dat kinderen er gebruik van maken is een gemeentetaak.

De jongeren krijgen ‘bed, bad en brood’: ze kunnen slapen en krijgen maaltijden. En ze gaan naar school. Buiten de schooltijden is er begeleiding voor de jongeren. Specifiek voor deze groep minderjarigen en worden er verschillende activiteiten georganiseerd door organisaties en partijen uit de onze gemeente. Ze leren onze normen en waarden. En ze leren het dagelijkse leven in Nederland kennen. Bijvoorbeeld hoe het openbaar vervoer werkt en leren koken.

Vanwege de privacy van de tijdelijke bewoners is de opvang alleen toegankelijk voor de tijdelijke bewoners en medewerkers. 

Uit ervaring van andere locaties waar jonge vluchtelingen zijn opgevangen blijkt dat de jongeren veel op de opvang en in de directe omgeving verblijven. Deze eerste periode in Nederland kunnen zij gebruiken om te rusten. De jongeren zijn vrij om hun omgeving te verkennen. Ze kunnen aan diverse (georganiseerde) activiteiten meedoen, winkels bezoeken en de omgeving verkennen.

Zoals dat in het dagelijks leven ook gebeurt grijpen politie en Openbaar Ministerie in.

Alle asielzoekers die in Nederland aankomen worden door de Vreemdelingenpolitie gescreend. Ze worden getest op corona en krijgen het vaccinatieprogramma aangeboden. Ze worden ook getest op corona voordat ze naar de opvanglocatie gaan.

Ja, een opvanglocatie is geen gevangenis. De bewoners -ook de jongeren- hebben dezelfde rechten als ieder ander in Nederland. Wel is het zo dat we hechten aan structuur: ontbijt, school, meldplicht, avondeten etc. Daarbij worden alle jongeren geacht ’s avonds om 22 uur binnen te zijn. Als ze later thuis willen komen zullen ze daar, net als andere jongeren van hun leeftijd, een reden voor moeten hebben.

Al de jongeren hebben twee keer per dag een meldplicht. Ze mogen geen overlast veroorzaken en vallen onder de leerplicht. Wat betekent dat ze gewoon naar school gaan overdag. Verder zijn er verplichte activiteiten waar ze aan deel moeten nemen en vrijwillige activiteiten waar ze aan deel mogen nemen. Ook gelden er voor de jongeren huisregels.

Als jongeren zich niet aan de huisregels houden volgt er eerst een gesprek, net als in een gewone gezinssituatie. Bij herhaaldelijke overtredingen zullen er maatregelen worden genomen. Dit kan variëren van alternatieve straffen zoals tuinonderhoud of corvee tot het inhouden van geld. Bij structurele of aanhoudende overlast bestaat de mogelijkheid van overplaatsing.

Er is 24 uur per dag begeleiding aanwezig. Overdag zijn dat 4 tot 6 begeleiders, ’s avonds en ’s nachts 2 tot 3. In de avond en nacht gaat het om zogeheten ‘wakkere diensten’ (medewerkers die dus niet zelf gaan slapen).

In een tijdelijke noodopvang (zoals in Groesbeek) kunnen vluchtelingen het begin van hun asielprocedure afwachten. Hiermee geeft het ruimte in de aanmeldcentra. Van ‘crisisnoodopvang’ is sprake als kortstondig zo’n grote piek optreedt in de vluchtelingeninstroom dat er uitgeweken moet worden naar provisorische opvanglocaties zoals sporthallen. Die situatie hadden we in Nederland in oktober 2015. Toen reden letterlijk bussen met vluchtelingen door het land, op zoek naar plekken om vluchtelingen soms slechts enkele uren op adem te kunnen laten komen.

Een asielzoeker is iemand die in Nederland bescherming heeft aangevraagd. Een vluchteling is iemand van wie de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) in de asielprocedure heeft vastgesteld dat hij of zij gevaar loopt in het land van herkomst. Hij of zij krijgt dan een asielvergunning. Zodra een asielzoeker als vluchteling erkend is en in Nederland mag blijven, krijgt diegene een tijdelijke verblijfsvergunning voor vijf jaar.

Een vluchteling met een verblijfsvergunning wordt een ‘statushouder’ genoemd. Hij of zij mag vanaf dat moment volwaardig deelnemen aan de Nederlandse samenleving en integreren. Als iemand ten minste vijf jaar met een verblijfsvergunning in Nederland woont, Nederlands spreekt en met goed gevolg een inburgeringsexamen aflegt, kan hij of zij het Nederlanderschap aanvragen.

Vooropgesteld: de locatie aan de Kasteelhof in Groesbeek is geen AZC.
Maar wat is een AZC: asielzoekers en vluchtelingen worden opgevangen in asielzoekerscentra (AZC’s). In een AZC verblijven zowel mensen van wie de asielaanvraag in behandeling is als mensen die al een asielstatus kregen maar voor wie nog geen huisvesting beschikbaar is.

Het Centraal Orgaan Opvang Asielzoekers (COA) heeft problemen met de opvang van asielzoekers. De asielzoekerscentra (AZC) in Nederland zijn overvol. De instroom van asielzoekers neemt nog steeds toe (mensen uit Midden-Oosten, maar ook inhaalslag vluchtelingen en na-reizigers door corona). En de uitstroom van statushouders naar woningen in gemeenten stagneert door druk op de woningmarkt. Daarom deed het kabinet een oproep aan gemeenten om het azc in het Groningse Ter Apel te ontlasten door de helpen met de opvang van asielzoekers.

In Groesbeek is het iets anders. Daar hebben de eigenaar van het pand en het COA samen een overeenkomst gesloten. En omdat de bestemming van het pand 'bijzonder wonen' is, hebben ze geen toestemming nodig van de gemeente Berg en Dal.