Afval: Wat doet de gemeente?

Waarom hangt de gemeente geen camera’s op om het dumpen van afval tegen te gaan? Dat lijkt een voor de hand liggende oplossing. Maar:

• De gemeente mag vanuit juridisch oogpunt niet zomaar camera’s ophangen in de openbare ruimte (plekken buiten die voor iedereen toegankelijk zijn). Het kent veel ingewikkelde regels, maar grof gezegd komt het er op neer dat de gemeente dit alleen mag doen als er een concreet gevaar is voor de openbare orde en veiligheid. Hierover moet ook eerst overleg worden gevoerd met politie en Openbaar Ministerie. Voor de geïnteresseerde: in de Gemeentewet staat dit uitgebreid uitgelegd in artikel 151c. Goed om te weten: voor particulieren en voor particuliere organisaties gelden andere regels. Het zou bijvoorbeeld zo kunnen zijn dat er in een natuurgebied camera's worden opgehangen om afvaldumping tegen te gaan. Dat betekent niet automatisch dat de gemeente dat ook mag op een openbare plek.
• De kosten van de aanschaf, het plaatsen, het later bekijken van de beelden en het onderhoud zijn hoog en de opbrengsten zijn onzeker. Camerabeelden zijn in de praktijk vaak onvoldoende duidelijk om gericht resultaat mee te kunnen behalen.
• De gemeente mag/kan zelf geen personen opsporen. Stel we hebben scherpe beelden van personen of herkenbare voertuigen. Als gemeente hebben we geen database waarin we alle personen en/of voertuigen hebben staan. We kunnen mensen dus niet opsporen. Sterker nog: als gemeente mogen we dat niet. Dat mogen alleen bepaalde organisaties zoals politie en het Openbaar Ministerie. Alleen als zij in een specifieke zaak mogelijke geschikte camerabeelden opeisen (dat kan ook van particulieren zijn) kunnen deze door hen worden gebruikt. Dat gebeurt vooral bij onderzoek naar wat zwaardere strafbare feiten.
• Er moet gekwalificeerd personeel zijn om de beelden in een regiecentrale te bekijken en dat moet onder toezicht van politie plaatsvinden. Dat kost dus veel capaciteit en (gemeenschaps)geld, beide zijn slechts beperkt beschikbaar.
• Opsporing van strafbare feiten mag niet het hoofddoel zijn van publiek cameratoezicht. Het moet echt noodzakelijk zijn voor handhaving van de openbare orde en veiligheid in combinatie met andere maatregelen.
• Stel de gemeente heeft mensen op beeld die afval dumpen. We mogen deze beelden niet online zetten om zo te achterhalen of er mensen zijn die de afvaldumpers herkennen. Wel kunnen boa’s en politie natuurlijk regelmatig controles uitvoeren op risicoplekken in de openbare ruimte. Al dumpen mensen geen afval als er politie/boa aanwezig is. Als we toch illegale afvaldump vinden, kunnen we onderzoek doen om via aanwijzingen bij/in het aangetroffen afval de dader(s) te achterhalen.
• Zelfs als bovenstaande allemaal geen probleem zou zijn en we wel camera's mochten en zouden plaatsen: de kans is groot dat mensen hun afval op andere plekken gaan dumpen. Dan zouden we ook op die nieuwe plekken camera’s moeten plaatsen, met de kans dat het zich weer verder verplaatst. Een soort kat en muis spel.
• Ook een belangrijk aspect: waar verschillende inwoners graag camera’s willen, zijn er andere inwoners die faliekant tegen camera’s in de openbare ruimte zijn. Ook juridisch gezien wegen deze privacyaspecten zwaar.
• Stel dat een inwoner zich bij de gemeente meldt, omdat hij/zij camerabeelden heeft van iemand die afval dumpt. De gemeente mag deze beelden dan niet gebruiken. Hier leggen we uit waarom: https://www.bergendal.nl/camerabeelden-inwoners-geen-bewijs-voor-overtredingen.

Waarom ziet u dan toch soms camera’s in de openbare ruimte? 
Op straat hangen soms camera’s. Bijvoorbeeld in uitgaansgebieden. Als er structurele openbare orde- en veiligheidsproblemen zijn mogen gemeenten onder bepaalde voorwaarden met camera’s toezicht houden. De politie mag de beelden van de camera’s bekijken om te controleren of alles rustig en veilig verloopt. Gebeurt er iets, zoals een vechtpartij? Dan mag de politie de beelden ook gebruiken om de daders op te sporen.